همه ما اين تجربه را داشته ايم كه ندانيم كجا هستيم. سرگردان بودن احساس مطبوعي نيست و حتي م يتواند ترسناك باشد، اما خوشبختانه اين احساس براي اكثر ما يك حالت موقتي است. مغز براي جهت دهي مجدد ما، براي به حداقل رساندن حالت سرگرداني و براي هدايت كردن ما به سوي جهت صحيح، ترفندهايي را به كار مي برد. پژوهش ها حاكي از اين امر هستند كه حيوانات و كودكان خردسال براي جهت يابي عمدتاً به سر نخ هاي هندسي (به عنوان مثال طول ها، مسافت ها و زاوي هها) متكي هستند. اما افراد بزرگسال مي توانند از سرنخ هاي خصيصه اي (مثل رنگ، بافت وعلامتها) نيز كه در محيط پيرامون هستند استفاده كنند. اما غالباً ما چه روشي را مورد استفاده قرار مي دهيم؟ كريستين ر. راتليف – روانشناس- از دانشگاه شيكاگو و نورا اس. نيوكامب- روانشناس-از دانشگاه تمپل، مجموعه آزمايشاتي را به منظور بررسي اين مطلب ترتيب دادند كه”آيا افراد بزرگسال براي جهت يابي، سرنخ هاي هندسي را ترجيح مي دهند يا سر نخ هاي خصيصه اي را؟”
نخستين آزمايش در يك اتاق- يا بزرگ يا كوچك- مستطيل شكل سفيد با يك علامت
راهنما (يك تكه پارچه رنگي بزرگ) آويزان شده بر روي يك ديوار انجام شد. اين داوطلبان ديدند كه محقق دسته كليدي را در جعبه اي در يكي از گوشه هاي اتاق قرارداد. به داوطلبين چشم بند زده شد و به منظور از دست دادن جهت يابي شان
دور چرخيدند. بعد از برداشتن چشم بند، آنها بايد نشان مي دادند كه كليدها در كدام گوشه قرار داشتند. پس از يك استراحت كوتاه، به داوطلبان گفته شد كه آزمايش تكرار خواهد شد، اگر چه آنها ديگر نمي ديدندكه پژوهشگر كليد ها را پنهان مي كند. بدون اطلاع آنها پژوهشگران، در زمان استراحت، علامت راهنما را به ديوار كناري منتقل كردند- اين تغيير، داوطلبان را وادار مي ساخت كه به منظور جهت يابي خود و يافتن محل كليدها يا سرنخ هاي هندسي را مورد استفاده قرار دهند يا سرن خهاي خصيص هاي را به كار ببرند، اما نه هر دو را. در دومين آزمايش، پژوهشگران از روش مشابهي استفاده كردند، به جز اين مورد كه آنها پس از زمان استراحت اتاق ها را براي داوطلبان ابجا كردند (داوطلبان اتاق بزرگتر به اتاق كوچكتر منتقل شدند و بر
عكس) .- « علوم روانشناختي » نتايج پژوهش كه در مجلة انجمن علوم روانشناختي-گزارش شده است، بيانگر آن است كه مغز در هنگام جهتي يابي داراي ترجيح آشكاري نسبت به سر نخ هاي خاص نيست. در آزمايش نخست، داوطلبان در اتاق هاي كوچكتر خودشان را با استفاده از سرنخ هاي هندسي جهت دهي كردند،
اما در اتاق هاي بزرگتر سرنخ هاي خصيصه اي را به كار بردند. با اين وجود، داوطلباني كه از اتاق بزرگتر به اتاق كوچكتر رفتند، در آزمايش دوم به سرنخ هاي خصيصه اي نيز متكي بودند و براي جهت يابي علامت راهنما را جستجو كردند. پژوهشگران حدس مي زنند كه در جريان آزمايش دوم داوطلبان تجرب هي مثبتي در مورد استفاده از
سرنخ هاي خصيصه اي در اتاق بزرگتر بدست آوردند، بنابر اين در اتاق كوچكتر نيز به منظور جهت يابي همچنان بر علامت راهنما اتكا مي كردند. اين يافته ها دلالت بر اين امر دارند كه مغز هنگام تعيين كردن بهترين راه براي جهت دهي ما به سوي فضاي پيرامون مان عوامل مختلفي از جمله محيط و تجارب گذشته ي ما را در نظر مي گيرد.
منبع:
www.psychologicalscience.org/media/releases/2009/ratliff.cfm
مترجم: فاطمه بهاء، دانش آموخته ي كارشناسي ارشد روانشناسي عمومي از دانشگاه علامه طباطبايي نقل از خبر نامه انجمن روانشناسی ایران
