كمال گرايي[1] بعنوان تمايل فرد براي وضع معيارهاي كامل و دست نيافتني و تلاش براي تحقق آنها كه اغلب با ارزيابي و انتقاد از عملكرد خود همراه است، تعريف مي شود. كمال گرايي ماهيت درون شخصي، بين شخصي و اجتماعي دارد. كمال گرايي خويشتن مدار[2] با تمايل به وضع معيارهاي غير واقع بينانه براي خود و تمركز بر نقص ها و شكستها در عملكرد مشخص مي شود. كمال گرايي ديگر مدار[3] بيانگر تمايل به داشتن انتظارات افراطي و ارزشيابي انتقادي از ديگران است؛ و كمال گرايي جامعه مدار[4] به احساس ضرورت رعايت معيارها و برآورده كردن انتظارات ديگران اشاره دارد. كمال گرايي دو نوع بهنجار يا مثبت و نوروتيك يا منفي دارد. كمال گراي بهنجار از تلاش و رقابت براي برتري و كمال لذت مي برد و در عين حال از محدوديتهاي خود آگاهي دارد؛ كمال گراي منفي يا توروتيك به دليل انتظارات غير واقع بينانه هرگز ازعملكرد خود خشنود نخواهد شد.
اگر ويژگي هاي مطرح شده در بالا در شما يافت مي شوند بدانيد كه زندگي كردن بعنوان يك كمال گرا به عزت نفس شما صدمه مي زند و شما را از احساس لذت بخش افتخاركردن به خود محروم مي كند. بخاطر خواسته هاي غيرممكني كه از خود داريد – و توقعات غير منطقي كه از ديگران داريد- فقط دل شكستگي، انكار خود[5] و احساس بدبختي شديدي نصيب شما خواهد شد.
از كمال گرايي پرهيز كنيد
اگر كمال گرا باشيد، هميشه در طول زندگي خود را طرد كرده و دست كم مي گيريد- و توانايي ذهني خود را ناديده مي گيريد- زيرا خواسته هاي سطح بالا معمولاً به شكست مي انجامند. حتي اگر به نتايج دلخواه هم برسيد باز هم احتمالاً ناراحت خواهيد بود چون دلايلي پيدا كرده و اين نتايج را به اندازه كافي مطلوب نخواهيد دانست، علت اين امرهم بخاطر طبيعت مخرب كمال گرا بودن و هم بخاطر از بين رفتن عزت نفس است. ديگرهيچ چيز بقدر كافي براي شما مطلوب نخواهد بود.
فراموش نكنيد كمال گرا بودن شانس شما براي موفقيت- هم در زندگي شخصي و هم حرفه اي- را در آينده از بين مي برد و بهمين علت در نهايت شما هيچ كار جديدي را بخاطر اينكه فكر مي كنيد نتايج ضعيف بدنبال دارد، انجام نخواهيد داد. اجتناب از كمال گرايي با توجه نكردن به خواسته هاي كاملاً غير منطقي كه فقط به شكست و تحقير خودتان مي انجامد، شروع مي شود. براي اينكه طرز تفكر جديدي داشته باشيد بايد هدفهايي را انتخاب كنيد كه براحتي قابل دسترس بوده و رسيدن به آنها در حد توان شما باشد. خواسته هاي خود راتعديل كنيد- از توجه به عيب و نقص ها دست برداريد- خواهيد ديد كه عملكرد و عزت نفس شما چقدر افزايش مي يابد.
بعنوان تمرين يك موقعيت يا قسمت از زندگي خود را در نظر بگيريد كه در آن كامل گرايي كمتري داريد. از چه راههاي خاصي مي توانيد در چنين موقعيتي هدفهاي خود را تعديل كنيد؟ اين تغييرات چه پيامدهايي بدنبال خواهد داشت؟
از شكست خوردن نترسيد
شكست يك معلم است و مي تواند باعث رشد بيشتر فرد شود. تجربه كردن شكست- و يادگيري قضاوت در مورد قابليتهاي خودتان- نشان مي دهد كه شما قدرت پذيرش مشكلات زندگي را داريد. هرگز بخاطر موفق نشدن خود را محكوم نكنيد، چون نسبت به خودتان بي انصافي مي كنيد. نگاه كنيد كه واقعاً شكست چيست: فرصتي براي اينكه بدانيد موفقيتهاي بعدي از چه راهها و شيوه هايي بدست مي آيد. اگر از اشتباهات گذشته درس بگيريد مي توانيد به اهداف آينده تان برسيد. اين جمله را فراموش نكنيد:
« زندگي چيزي جز يك ريسك شجاعانه نيست»
هلن كلر
ترجمه و تالیف: روان فایلز
منابع:
– بشارت، محمدعلي (1383). بررسي رابطه كمال گرايي و اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران. سال سي و چهارم ، شماره 1، صص 19- 1.
– www. Student- affairs.buffalo.edu/shs/training.
[1]– Perfectionism
[2]– Self- oriented perfectionism
[3]– Other- oriented perfectionism
[4]– Socially prescribed perfectionism
[5]– self- repudiation
